Dit is het jaar van de verdachte koersbewegingen. Een dag voor het bod van
Danone op Numico, in juli van dit jaar, schoot de koers van het
voedingsmiddelenconcern met tien procent omhoog. In september maakte het
aandeel Boskalis een onverklaarbare koerssprong van meer dan vijftien
procent. Daags erna maakte het baggerbedrijf een miljardenorder bekend. En
de afgelopen weken steeg de koers van Hagemeyer met meer dan vijftig
procent. Onverklaarbaar. Totdat dinsdagochtend bekend werd dat het Franse
handelshuis Sonepar een vijandig bod van 2,5 miljard euro op Hagemeyer doet.
Puur toeval, of zijn er stiekeme spelletjes gespeeld door beleggers die
meer wisten dan anderen? Ongetwijfeld dat laatste. De AFM zal de beurshandel
wel weer nauwkeurig napluizen. Maar voorkennis is een zeer lastig te
bewijzen misdaad.
Een van de oorzaken is dat er weinig over wordt geklikt. Wie een fiets steelt,
is een dief. Wie handelt met voorkennis is vooral handig. Je moet het stil
houden, maar je hoeft je er niet voor te schamen. Als een advocaat op de
golfclub zijn vrindje een paar tips influistert (“Kerel, nu hagemeyertjes
kopen, ik kan niet zeggen waarom, maar doe het snel”), zal niemand de
politie bellen.
Terwijl handel voorkennis toch echt schadelijk is – in de eerste plaats
omdat het leidt tot teleurgestelde beleggers. Wie zijn aandeel schijnbaar
voor een goede prijs verkoopt aan een investeerder met voorkennis, zal zich
later bedrogen voelen. Zo iemand keert zich af van de aandelenmarkt. Er
stroomt daardoor minder geld naar de beurs en de investeringskosten van
beursgenoteerde bedrijven nemen toe. Lagere investeringen betekenen
uiteindelijk minder economische groei en een slechtere concurrentiepositie.
Er is natuurlijk geen hard bewijs voor deze samenhang, daarvoor is het verband
te indirect. Maar uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld wel dat handel met
voorkennis leidt tot meer volatiele aandelenkoersen – iets wat op zich al
een kostenpost is. Bovendien wordt de spread, het verschil tussen bied- en
laatkoersen, groter door handel met voorkennis. Aandeelhouders eisen een
hogere prijs voordat ze verkopen, omdat de kans bestaat dat de koper
voorkennis heeft en het aandeel eigenlijk meer waard is dan ze denken.
Ander onderzoek heeft aangetoond dat beleggers in landen waar voorkenniszaken
vaker voorkomen, een hoger dividendrendement eisen van bedrijven. Allemaal
aanwijzingen dat voorkennis goede werking van de kapitaalmarkt belemmert en
de kapitaalkosten voor bedrijven opstuwen. Wat lijkt op een klein vergrijp,
zorgt op termijn voor keiharde economische schade.
Daar is de wetgever overigens pas laat achtergekomen. Tot ver in de
jaren tachtig was het voor deskundigen een open vraag of handel met
voorkennis een probleem was. Het zorgt ervoor dat informatie de markt snel
bereikt, beweerden sommige economen. Pas in de jaren negentig kwam het besef
dat handel met voorkennis diefstal is van onwetende beleggers en dat het de
economie schade toebrengt. Intussen weten we beter en hebben de meeste
landen een serieuze wet tegen marktmisbruik. De regels zijn duidelijk. Nu de
moraal nog.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl